” Amaç ALS hastalığına dikkat çekmekse, kuru bir şekilde bağış yapmak daha sağlıklı olacaktır”
”Ice bucket challenge sonrası geçici solunum durması, nabız ve tansiyon düşüklüğü ile baygınlık, ciddi ritim bozuklukları gelişebilir”
ALS hastalığına dikkat çekmek ve bağış toplamak için başlatılan ancak asıl hedefinden şaşıp sosyal bir fenomen halini alan buzlu su dolu kovanın baştan aşağıya dökme eylemi sağlık açısından ciddi riskler ortaya çıkarabilir. Yaklaşık bir ay önce medyaya yansıyan olayda, 40 yaşındaki bir kişi bu eylemi yaptıktan 5 saat sonra ani kalp durması sonrası hayatını kaybettiği bildirilmişti. Son olarakta 18 yaşındaki bir gencin bu eylemi yaptıktan sonra yüksekten suya atladığı ancak su yüzeyine çıkamayarak yaşamını yitirdiği bildirildi. Bu iki haber ice bucket challenge eylemi ile ilgili olumsuz sağlık risklerini tekrar gündeme getirdi.
Buzlu su sağlığı nasıl tehtit ediyor ?
Buzlu suya karşı vücudun geliştirdiği refleks cevaplar eskiden beri bilinmekte olup, aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
-
Havayolu koruma refleksi: Buzlu su kafayla temas ettikten sonra soluk borusunda kapanma ve geçici solunum durması gelişir. Temasın devamı halinde bu refleks daha uzun süreli bir hal alabilir ve gelişecek hipotermi sonrası ciddi sağlık sorunları gelişebilir.
-
Vagal refleks: Buzlu suyla temas sonrası nabızda ve tansiyonda düşme, mide bulantısı ve kusmayla birlikte baygınlık gelişebilir. Özellikle kalp damar hastalığı bulunanlarda ve tansiyon ilacı kullanan kişilerde istenmeyen sağlık sorunlarına yol açabilir.
-
Buzlu suyla temas sonrası kalbin ileti yolundaki QT mesafesi uzar ve ölümcül ritim bozuklukları tetiklenebilir.
-
Eylem sırasında oluşacak geçici adrenalin salınımına bağlı nabız düzensizliği, ritim bozuklukları, tansiyonda yükselme gelişebilir. Özellikle risk altında bulunan kişilerde kalp krizi tetiklenebilir.
Buzlu su dolu kova eyleminin daha hafif halini çoğu kimse kuaförlerde yaşamıştır. Özellikle saç kesimi sonrası kafanın soğuk suyla yıkanması sonucunda gelişen nefes darlığı ve bunaltı halinin temelinde de yukarıda saydığımız mekanizmalar rol oynar. Bu yönde hassasiyeti olan kişiler buzlu su dolu kova eyleminden uzak durmalıdır.
Diğer bir önemli nokta ise, özellikle yurtdışında bu eylemin alkol alımı ile birlikte yapılmasıdır. Yukarıda ilk belirttiğimiz ölüm vakası, buzlu su dolu kova eylemini yaptıktan sonra yaklaşık 1 litre alkol tükettiği ve sonrasında ani kalp durmasının geliştiği belirtilmiştir. Bu birlikteliğin kalp krizi veya ciddi ritim bozukluklarını daha hızlı biçimde tetikleyebileceği ileri sürülmektedir.
Sonuç olarak; ice bucket challenge eylemi hassas kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Amaç ALS hastalığına dikkat çekmekse, kuru bir şekilde bağış yapmak daha sağlıklı olacaktır.
